بعضی وقت‌ها وقتی خیلی ناراحت، عصبی یا تحت فشار هستیم، بدن ما واکنش‌هایی نشان می‌دهد که یکی از آن‌ها بالا رفتن چربی خون است. به این حالت مردم معمولاً می‌گویند چربی خون عصبی.
در واقع، وقتی زیاد فکر و خیال داریم یا دچار استرس و اضطراب می‌شویم، بدن ما یک ماده‌هایی مثل کورتیزول و آدرنالین ترشح می‌کند که روی سوخت‌وساز بدن اثر می‌گذارند. این مواد باعث می‌شوند چربی در خون زیاد شود. اگر این حالت ادامه‌دار باشد، برای سلامتی خطرناک است.
علائم چربی خون عصبی در مردان و زنان
چربی خون عصبی معمولاً با علائم مختلفی خودش را نشان می‌دهد. بعضی از این نشانه‌ها بین زنان و مردان مشترک هستند، بعضی‌ها هم فرق دارند.
علائم عمومی (برای همه)
- خستگی زیاد
مدام احساس می‌کنید بی‌حال هستید، حتی وقتی زیاد کار نکردید. - تپش قلب
قلب‌تان تند می‌زند یا احساس می‌کنید ضربان آن نامنظم است. - احساس سنگینی یا فشار در قفسه سینه
مخصوصاً در زمان‌های استرس یا ناراحتی. - سردرد مکرر
معمولاً در ساعات عصر و شب. - بی‌خوابی یا خواب ناآرام
شب‌ها سخت به خواب می‌روید یا زود بیدار می‌شوید. - فراموشی یا کاهش تمرکز
نمی‌توانید درست تمرکز کنید یا چیزها را فراموش می‌کنید.
علائم در مردان
- کم شدن میل جنسی
احساس بی‌میلی در رابطه زناشویی. - چاقی شکمی
بیشتر چربی‌ها در ناحیه شکم جمع می‌شود. - عصبانیت زیاد و بی‌قراری
زود از کوره درمی‌روید یا آرام نیستید.
علائم در زنان
- نامنظم شدن عادت ماهیانه
قاعدگی دیر یا زود می‌شود یا دردناک‌تر از قبل است. - چاقی در ران و باسن
بیشتر چربی‌ها در پایین‌تنه جمع می‌شوند. - گریه‌های بی‌دلیل یا اضطراب زیاد
بدون دلیل ناراحت یا بی‌قرار هستید.
12 روش ساده برای درمان چربی خون عصبی
درمان این مشکل هم با آرامش روحی و هم با تغییر سبک زندگی امکان‌پذیر است:
- آرام‌سازی با نفس عمیق و مدیتیشن
روزی چند دقیقه چشم‌ها را ببندید، عمیق نفس بکشید تا ذهن‌تان آرام شود. - خوردن غذاهای سالم و کم‌چرب
سبزیجات، میوه، روغن زیتون و غذاهای ساده و خانگی مصرف کنید. - نخوردن خوراکی‌های شیرین و کارخانه‌ای
مثل بیسکوییت، کیک، نوشابه و چیپس. - خوردن ماهی یا قرص امگا ۳
امگا ۳ کمک می‌کند چربی خون پایین بیاید. - ورزش روزانه، حتی پیاده‌روی ساده
روزی نیم ساعت راه بروید یا نرمش کنید. - خواب خوب و کافی
سعی کنید شب‌ها حداقل ۷ ساعت بخوابید. - چای سبز یا دمنوش آرامش‌بخش بنوشید
- مثل گل گاوزبان یا چای بابونه.
- اگر اضافه وزن دارید، کمی وزن کم کنید
حتی ۵ کیلو وزن کم کنید، تاثیر زیادی دارد. - سیگار و الکل را ترک کنید
چون چربی خون را بیشتر می‌کند. - استفاده از داروهای گیاهی مثل سیر یا برگ زیتون
این‌ها در داروخانه‌ها به صورت قرص یا عصاره وجود دارد. - صحبت با روان‌شناس یا مشاور
اگر خیلی استرس دارید، حتماً با متخصص صحبت کنید. - دارو با تجویز پزشک
گاهی لازم است دارو مصرف کنید تا چربی خون کنترل شود.
جدول نکات طلایی برای کاهش چربی خون عصبی
| نکته | توضیح |
|---|---|
| آب زیاد بنوشید | روزی ۸ لیوان آب کمک می‌کند چربی‌ها بهتر دفع شوند. |
| شام سبک بخورید | شب‌ها غذای سنگین نخورید تا بدن بهتر چربی‌ها را بسوزاند. |
| دارچین و زنجبیل به غذا اضافه کنید | این مواد به کاهش چربی کمک می‌کنند. |
| هر یک ساعت، ۵ دقیقه راه بروید | مخصوصاً اگر زیاد پشت میز می‌نشینید. |
| از پله استفاده کنید | به جای آسانسور، پله‌ها را بالا بروید. |
| نوشابه و آبمیوه‌های شیرین نخورید | این‌ها قند زیادی دارند و چربی خون را بالا می‌برند. |
| صبحانه پروتئین‌دار بخورید | مثل تخم‌مرغ یا پنیر؛ باعث می‌شود در طول روز چربی کمتری ذخیره شود. |
| حبوباتی مثل عدس و نخود بخورید | این غذاها چربی بد را کاهش می‌دهند. |
نکات تکمیلی و مهم
- نقش ژنتیک در چربی خون عصبی
افرادی که در خانواده‌شان سابقه‌ی چربی خون بالا یا بیماری قلبی وجود دارد، بیشتر مستعد هستند که در زمان استرس دچار چربی خون بالا شوند، حتی اگر تغذیه خوبی داشته باشند. - تأثیر قند خون روی چربی خون عصبی
استرس باعث افزایش قند خون می‌شود و بالا رفتن قند خون با بالا رفتن تری‌گلیسیرید رابطه مستقیم دارد. - نقش انسولین در چربی خون عصبی
استرس‌های طولانی‌مدت مقاومت به انسولین ایجاد می‌کنند، که در نتیجه باعث بالا رفتن چربی خون می‌شود؛ حتی در افراد لاغر. - آب‌میوه طبیعی هم چربی خون را زیاد می‌کند
برخلاف تصور عموم، آب‌میوه طبیعی هم قند زیادی دارد و می‌تواند تری‌گلیسیرید را افزایش دهد.
- اثر استرس شبانه بر چربی خون صبح
استرس‌هایی که شب قبل تجربه می‌کنید، می‌تواند باعث بالا بودن چربی خون هنگام ناشتا شود، حتی اگر غذای سنگینی نخورده باشید. - چربی خون عصبی بدون اضافه وزن هم ممکن است
بسیاری از افراد لاغر که دچار اضطراب مزمن هستند، ممکن است چربی خون بالا داشته باشند. پس فقط چاقی دلیل نیست. - چربی خون عصبی ممکن است به شکل “کلسترول پایین ولی تری‌گلیسیرید بالا” باشد
همه‌ی موارد چربی خون، کلسترول بالا ندارند. گاهی تری‌گلیسیرید تنها علامت اصلی است. - استرس روی HDL (کلسترول خوب) هم اثر می‌گذارد
در زمان استرس، HDL کاهش می‌یابد که برای بدن مضر است چون این نوع کلسترول از رگ‌ها محافظت می‌کند. - روزه‌داری کنترل‌شده می‌تواند مفید باشد
روزه‌های کوتاه‌مدت (مثلاً ۱۴ تا ۱۶ ساعت در روز) می‌توانند به کاهش چربی خون کمک کنند، البته به شرطی که پرخوری جبرانی نشود. - آزمایش چربی خون در شرایط استرسی ممکن است گمراه‌کننده باشد
اگر هنگام آزمایش بسیار مضطرب باشید، ممکن است نتایج چربی خون شما کمی بالاتر از حالت واقعی باشد. بهتر است روز قبل از آزمایش استراحت و آرامش داشته باشید. - زنانی که یائسگی را تجربه کرده‌اند بیشتر در معرض چربی خون عصبی هستند
تغییرات هورمونی پس از یائسگی باعث حساس‌تر شدن بدن به استرس و بالا رفتن چربی می‌شود. - نوشیدن قهوه زیاد و چربی خون عصبی
مصرف بیش از ۲ یا ۳ فنجان قهوه در روز، به‌ویژه در افراد مضطرب، می‌تواند به افزایش تری‌گلیسیرید کمک کند.
پرسش و پاسخ متداول
۱. آیا چربی خون عصبی با چربی خون معمولی فرق دارد؟
بله، در چربی خون عصبی علت اصلی، استرس و فشار روانی است، نه فقط تغذیه یا چاقی.
۲. آیا چربی خون عصبی خطرناک است؟
بله، اگر کنترل نشود، می‌تواند باعث سکته قلبی یا مغزی، فشار خون بالا و کبد چرب شود.
۳. چگونه بفهمیم چربی خونمان از نوع عصبی است؟
اگر علائم چربی خون دارید ولی چاق نیستید یا تغذیه‌تان خوب است و در عین حال استرس زیادی دارید، احتمال دارد چربی خون عصبی باشد. آزمایش خون به همراه بررسی شرایط روحی کمک می‌کند.
۴. آیا داروهای آرام‌بخش می‌توانند چربی خون را کاهش دهند؟
فقط در صورتی که استرس دلیل اصلی باشد و زیر نظر پزشک مصرف شوند، ممکن است به‌طور غیرمستقیم مفید باشند.
۵. آیا فقط افراد بزرگسال دچار چربی خون عصبی می‌شوند؟
خیر، نوجوانانی که تحت فشار درسی یا خانوادگی شدید هستند هم می‌توانند دچار این مشکل شوند.
۶. چند وقت یک‌بار باید آزمایش چربی خون بدهیم؟
اگر سابقه خانوادگی یا استرس مزمن دارید، هر ۶ ماه یک‌بار توصیه می‌شود. در غیر این صورت، سالی یک‌بار کافی است.
۷. آیا استرس باعث بالا رفتن تری‌گلیسیرید می‌شود یا کلسترول؟
معمولاً بیشتر باعث افزایش تری‌گلیسیرید می‌شود ولی می‌تواند کلسترول LDL را هم بالا ببرد.
۸. آیا چربی خون عصبی با طب سنتی قابل درمان است؟
در کنار رژیم غذایی سالم و کنترل استرس، برخی گیاهان دارویی مانند زرشک، شوید، کاسنی و سیر می‌توانند مفید باشند.
۹. آیا مصرف آسپرین یا قرص قلب برای چربی خون عصبی لازم است؟
فقط با تجویز پزشک. خودسرانه استفاده از داروها خطرناک است.
۱۰. آیا یوگا یا ماساژ می‌تواند چربی خون را کاهش دهد؟
بله، چون به کاهش استرس کمک می‌کند که دلیل اصلی چربی خون عصبی است.
